Να ψηφίσω υπέρ, κατά ή λευκό;

Οι εκλέκτορες οφείλουν να αιτιολογούν ειδικά την ψήφο τους ενώ και οι υποψήφιοι στην αρχή της συνεδρίασης μπορούν να αναπτύξουν προφορικά την άποψη τους σε σχέση με το περιεχόμενο της εισηγητικής έκθεσης της τριμελούς εισηγητικής επιτροπής. Η έννοια της καταλληλότητας και ειδικά η κρίση περί της προσωπικότητας του υποψηφίου αφήνουν περιθώρια για περισσότερες από μία ερμηνείες. Αν δεν είναι επαρκώς αιτιολογημένες οι κρίσεις (δηλαδή αν δεν παρατίθενται συγκεκριμένα στοιχεία) δίδεται το δικαίωμα σε αυτόν που πιστεύει ότι αδικήθηκε να προσφύγει στα αρμόδια δικαστικά όργανα αιτούμενος την ακύρωση της αποφάσεως σε περίπτωση που η κρίση για τον ίδιο τελικά αποβεί αρνητική και δεν εκλεγεί ή εξελιχθεί στη βαθμίδα που επιθυμεί.

Αναλύοντας δε κάποιες έννοιες που χαρακτηριστικά αναφέρει ο νόμος και στηριζόμενοι ως επί το πλείστον στις αποφάσεις του ΣτΕ (Συμβούλιο της Επικρατείας), μπορούμε να αναφέρουμε τα εξής:

• Όταν ο νόμος μιλά για ερευνητικό και συγγραφικό έργο εννοεί το συνολικό έργο του υποψηφίου προς εκλογή ή εξέλιξη σε θέση Δ.Ε.Π. και όχι το έργο συγκεκριμένης χρονικής περιόδου.

• Όταν ο νόμος μιλά για πρωτότυπες δημοσιεύσεις εννοεί ότι για κάθε εξέλιξη πρέπει να υπάρχει από βαθμίδα σε βαθμίδα καινούργιο ερευνητικό και συγγραφικό έργο. Δηλαδή, π.χ., οι δύο πρωτότυπες δημοσιεύσεις που τυχόν είχε κάποιος υποψήφιος για να εκλεγεί ως λέκτορας δεν αρκούν κατά την έννοια του νόμου ώστε να χρησιμοποιηθούν και για την εξέλιξη του σε επόμενη βαθμίδα.

Σε σχέση με την έννοια του επιστημονικού ήθους, το ΣτΕ έκρινε ότι κρίνονται διάφορες πράξεις του κρινόμενου σχετικές με τη διαγωγή του ως επιστήμονα, βάσει των οποίων αποδεικνύεται η ποιότητα του χαρακτήρα του, η ηθική του αξία, ο τρόπος σκέψης του και οι βαθύτερες πεποιθήσεις του. Για παράδειγμα υπάρχει έλλειψη επιστημονικού ήθους όταν ο υποψήφιος προσπαθεί να παρουσιάσει ως δικές του επιστημονικές εργασίες ενώ για να τις εκπονήσει είχε συνεργαστεί με άλλους επιστήμονες ή δηλώνει ότι έχει διδάξει κάποιο μάθημα ενώ γνωρίζει ότι το μάθημα αυτό έχει καταργηθεί ή ότι το έχει διδάξει κάποιος άλλος.Το Συμβούλιο της Επικρατείας και τα Διοικητικά Δικαστήρια, δικάζοντας ως ακυρωτικά δικαστήρια, έχουν κρίνει επανειλημμένως την εκ μέρους των εκλεκτόρων αιτιολόγηση της ψήφου. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν ορισμένες από τις αποφάσεις:

(α) ΑΠΟΦΑΣΗ ΣτΕ 1160/2004 & 2365/2004: η κρίση περί ελλείψεως επιστημονικού ήθους στο πρόσωπο υποψηφίου, αιτιολογείται νομίμως μόνο με αναφορά σε συγκεκριμένα γεγονότα, για τα οποία ορισμένα μέλη του εκλεκτορικού σώματος έχουν ιδία αντίληψη και από τα οποία προκύπτει η έλλειψη του ως άνω προσόντος. Τα μέλη του εκλεκτορικού σώματος που δεν έχουν ιδία αντίληψη των γεγονότων αυτών δεν μπορούν να αποκλείσουν νομίμως την εκλογή ή εξέλιξη του υποψηφίου με οποιονδήποτε τρόπο, είτε με αρνητική είτε με λευκή ψήφο ή με δήλωση αποχής από την ψηφοφορία. Αποτέλεσμα: η ακύρωση της απόφασης.

(β) ΑΠΟΦΑΣΗ ΣτΕ 1146/1982: η συνάφεια του έργου του υποψηφίου και της διδακτορικής του διατριβής με το γνωστικό αντικείμενο της προκηρυχθείσας θέσης δεν μπορεί να ελεγχθεί ακυρωτικά από το αρμόδιο δικαστήριο διότι αποτελεί ουσιαστική εκτίμηση των αρμόδιων επιστημονικών οργάνων. Τα δικαστήριο δηλαδή δεν διαθέτει τις απαιτούμενες ειδικές επιστημονικές γνώσεις για να κρίνει τη συνάφεια του έργου με το γνωστικό αντικείμενο της θέσης.

(γ) ΑΠΟΦΑΣΗ ΣτΕ 4835/1987: δεν είναι νόμιμη μία κρίση όταν πραγματοποιείται εν όψει αμφιβολιών ή αμφισβητήσεων για το έργο ενός υποψηφίου. Οι αμφιβολίες ή οι αμφισβητήσεις πρέπει να αίρονται, θετικά ή αρνητικά για τον υποψήφιο, μετά από σαφή και αιτιολογημένη σκέψη, γεγονός το οποίο πρέπει να προκύπτει από την εισηγητική έκθεση είτε από τα σχετικά πρακτικά εκλογής. Αποτέλεσμα: η ακύρωση της απόφασης.

(δ) ΑΠΟΦΑΣΗ ΣτΕ 3186/1998: το μέλος εκλεκτορικού σώματος που ψήφισε λευκό με αιτιολογία ότι: “μετά τα όσα ειπώθηκαν δεν είμαι ούτε αρνητικός ούτε θετικός” έχει πράξει αυτό κατά νόμιμο τρόπο δεδομένου ότι κατά τη συνεδρίαση εκφράσθηκαν και θετικές και αρνητικές απόψεις σε σχέση με το συγγραφικό και ερευνητικό έργο του υποψηφίου. Αποτέλεσμα: η απόρριψη της αιτήσεως ακυρώσεως.(ε) ΑΠΟΦΑΣΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΕΦΕΤΕΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ 3087/2004: η λευκή ψήφος η οποία αιτιολογήθηκε με την φράση “δεν κατάφερα να διαμορφώσω σαφή αντίληψη και απέχω της ψηφοφορίας” δεν είναι επαρκώς αιτιολογημένη. Αποτέλεσμα: η ακύρωση της απόφασης.

(στ) ΑΠΟΦΑΣΗ ΣτΕ 1050/2003: όπως προέκυπτε από την έκθεση της εισηγητικής επιτροπής και εκ του πρακτικού της επίδικης εκλογής, μεταξύ των εργασιών που είχε υποβάλει η παρεμβαίνουσα, περιελαμβάνοντο εργασίες που είχαν παρουσιασθεί σε διεθνή συνέδρια και είχαν δημοσιευθεί στα πρακτικά τους. Ως προς τις εργασίες όμως αυτές, ούτε η Εισηγητική Επιτροπή, ούτε το εκλεκτορικό σώμα εξέτασαν αν πληρούν ή όχι τις προϋποθέσεις του Νόμου για την εξομοίωσή τους με δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά. Αποτέλεσμα: ήταν να ακυρωθεί η απόφαση και το εκλεκτορικό σώμα να κληθεί εκ νέου να κρίνει, αιτιολογημένα πλέον, αν οι δημοσιευθείσες σε πρακτικά διεθνών συνεδρίων εργασίες της παρεμβαινούσας πληρούν τις κατά νόμο προϋποθέσεις εξομοιώσεώς των με δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά.

(ζ) ΑΠΟΦΑΣΗ ΣτΕ 4114/2005: εκλέκτορες οι οποίοι ψήφισαν αρνητικά (σύμφωνα με το οικείο πρακτικό), έκριναν ότι δεν υπάρχει διεθνής αναγνώριση του συνολικού ερευνητικού έργου του υποψηφίου, διατυπώνοντας παράλληλα αρνητικές κρίσεις για την εν γένει επιστημονική και ερευνητική δραστηριότητα του αιτούντος. Περαιτέρω οι εκλέκτορες αυτοί έκριναν ότι είναι περιορισμένη η συμμετοχή του υποψηφίου στο διοικητικό και αναπτυξιακό έργο του Τμήματος. Όλες οι ανωτέρω αρνητικές κρίσεις διατυπώθηκαν χωρίς καμία αναφορά σε συγκεκριμένα στοιχεία. Αποτέλεσμα: κατά την κρίση του δικαστηρίου, οι ανωτέρω ψήφοι αιτιολογηθήκαν πλημμελώς, αφού οι προαναφερθέντες εκλέκτορες επικαλέστηκαν την έλλειψη διεθνούς αναγνωρίσεως του συνολικού έργου χωρίς την παράθεση ειδικής αιτιολογίας που να αντικρούει την επαρκώς τεκμηριωμένη αντίθετη διαπίστωση της εισηγητικής εκθέσεως και η απόφαση ακυρώθηκε. Συνάγεται περαιτέρω, ρητώς το συμπέρασμα ότι η κρίση για το συνολικό ερευνητικό έργο πρέπει να είναι αιτιολογημένη με αναφορά σε συγκεκριμένα στοιχεία, άλλως υπάρχει νομική πλημμέλεια και η απόφαση του εκλεκτορικού σώματος δύναται να ακυρωθεί.